Τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ) ή αφροδίσια νοσήματα είναι ασθένειες ή μολύνσεις που μεταδίδονται κυρίως με τη σεξουαλική επαφή. Οι μικροοργανισμοί που τα προκαλούν, περνούν από άτομο σε άτομο μέσω του αίματος, του σπέρματος, των κολπικών ή άλλων σωματικών υγρών.

Κάποιες φορές τα ΣΜΝ μπορεί να μεταδοθούν και χωρίς σεξουαλική επαφή, όπως:

• Σε περίπτωση εγκυμοσύνης, δηλαδή από τη μητέρα στο έμβρυο
• Κατά τον τοκετό
• Από μετάγγιση μολυσμένου αίματος
• Από κοινή χρήση συρίγγων

Τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα δεν εμφανίζουν πάντα συμπτώματα. Η μετάδοσή τους μπορεί να γίνει και από φαινομενικά, υγιή άτομα που πιθανότατα δεν γνωρίζουν καν ότι είναι μολυσμένα.

Τα σημάδια και συμπτώματα των ΣΜΝ, όταν εκδηλώνονται, ποικίλλουν. Μπορεί να εμφανιστούν λίγες μόλις μέρες μετά από την έκθεση στους παθογόνους μικροοργανισμούς ή ανάλογα με τον οργανισμό, η εμφάνισή τους μπορεί να πάρει και χρόνια.

• Πληγές ή εξογκώματα στα γεννητικά όργανα, τη στοματική κοιλότητα ή την περιοχή ορθού
• Πόνος ή «κάψιμο» στην ούρηση
• Εκκρίσεις από το πέος
• Ασυνήθιστες ή δύσοσμες κολπικές εκκρίσεις
• Ασυνήθιστη κολπική αιμορραγία
• Πόνος κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής
• Πόνος και οίδημα σε λεμφαδένες, ειδικότερα στη βουβωνική χώρα αλλά και άλλες περιοχές
• Πόνος χαμηλά στην κοιλιά
• Πυρετός
• Εξανθήματα στον κορμό, τα χέρια ή τα πόδια

ΠΟΤΕ ΝΑ ΕΠΙΣΚΕΦΘΟΥΜΕ ΕΠΕΙΓΟΝΤΩΣ ΓΙΑΤΡΟ:

• Όταν είμαστε σεξουαλικά ενεργοί και έχουμε την υποψία ότι έχουμε εκτεθεί σε σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα (ΣΜΝ)

Μία αρνητική εργαστηριακή εξέταση για ορισμένα νοσήματα (π.χ. τον ιό του AIDS) μπορεί να δείξει θετικό αποτέλεσμα πολύ αργότερα. Ρωτάμε ειδικό γιατρό αμέσως, αν νομίζουμε ότι έχουμε εκτεθεί.

• Όταν έχουν εμφανιστεί σημάδια ή συμπτώματα ΣΜΝ

ΠΟΤΕ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΟ ΝΑ ΕΠΙΣΚΕΠΤΟΜΑΣΤΕ ΓΙΑΤΡΟ

• Στην έναρξη της σεξουαλικής ζωής ή στην ηλικία των 21 (εξαρτάται από τι προηγείται)
• Πριν από την έναρξη σεξουαλικών επαφών με νέα/ νέο σύντροφο

ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ ΤΩΝ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΩΣ ΜΕΤΑΔΙΔΟΜΕΝΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ

Τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα μπορεί να προκληθούν από:

• Βακτήρια (γονόρροια ή αλλιώς βλενόρροια, σύφιλη, χλαμύδια)
• Παράσιτα (τριχομονάδες)
• Ιοί (Ιός ανθρωπίνων θηλωμάτων ή αλλιώς κονδυλωμάτων, έρπης γεννητικών οργάνων, HIV)

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΩΣ ΜΕΤΑΔΙΔΟΜΕΝΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

Όποιος είναι σεξουαλικά ενεργός είναι θεωρητικά εκτεθειμένος σε κίνδυνο μόλυνσης από σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Οι παράγοντες που αυξάνουν τον συγκεκριμένο κίνδυνο είναι:

• Σεξουαλική επαφή χωρίς προστασία. Κολπική ή πρωκτική διείσδυση από μολυσμένο σύντροφο που δεν φοράει προφυλακτικό ή το χρησιμοποιεί με λάθος τρόπο.
• Το στοματικό σεξ μπορεί να θεωρείται λιγότερο επικίνδυνο, αλλά οι ασθένειες είναι δυνατό να μεταδοθούν όταν αυτό γίνεται χωρίς τη χρήση προφυλακτικού.
• Η εναλλαγή ερωτικών συντρόφων.
• Όταν κανείς έχει νοσήσει ήδη από ένα ΣΜΝ, η μόλυνση από ένα άλλο είναι ευκολότερη.
• Κατάχρηση αλκοόλ ή χρήση ναρκωτικών ουσιών που μπορεί να οδηγήσουν σε απερίσκεπτη σεξουαλική συμπεριφορά.

ΟΙ ΧΡΥΣΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΣΜΝ

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ

• Μαθαίνουμε πώς να χρησιμοποιούμε σωστά τα προφυλακτικά.
• Εφόσον χρησιμοποιούμε λιπαντικό, αυτό πρέπει να είναι πάντα με βάση το νερό.
• Δεν μοιραζόμαστε πετσέτες ή εσώρουχα.
• Ούρηση μετά τη σεξουαλική πράξη.
• Πλενόμαστε με νερό πριν και μετά τη συνουσία.
• Ενημερωνόμαστε από τον γιατρό μας για το εμβόλιο κατά της ηπατίτιδας Β (3 δόσεις).
• Αποφεύγουμε το υπερβολικό αλκοόλ πριν από το σεξ ή το σεξ με άτομα υπό την επήρεια αλκοόλ ή ναρκωτικών ουσιών.

AIDS

Προκαλείται από τον ιό του HIV, ο οποίος παραμένει στον οργανισμό για ολόκληρη τη ζωή. Ο HIV μεταδίδεται κυρίως με τη σεξουαλική επαφή (κολπικό, πρωκτικό ή στοματικό σεξ), τη μετάγγιση αίματος, τη χρήση μολυσμένων βελόνων από χρήστες ναρκωτικών ουσιών και από τη μητέρα στο παιδί κατά την κύηση, τον τοκετό και τον θηλασμό. Σωματικά υγρά όπως το σάλιο, τα δάκρυα, τα ούρα και ο ιδρώτας δεν μεταδίδουν τον HIV, εκτός εάν περιέχουν μικροποσότητες αίματος.

Είναι δυνατόν να μην υπάρχουν συμπτώματα για πολλά χρόνια από τη μόλυνση. Τα συμπτώματα, τα οποία χαρακτηρίζονται από εύκολες λοιμώξεις διαφόρων μορφών, περιλαμβάνουν:

• Απώλεια βάρους, εύκολη κόπωση, ανορεξία, πυρετούς, νυκτερινή εφίδρωση, στοματικές μυκητιάσεις, κολπικές μυκητιάσεις, δερματικά εξογκώματα κ.α.

Δεν υπάρχει κάποια μόνιμη θεραπεία ή εμβόλιο. Υπάρχουν αγωγές που επιβραδύνουν την πορεία της νόσου και αντιμετωπίζουν τις επιπλοκές τις. Η χρήση του προφυλακτικού αποτελεί την καλύτερη προστασία.

ΗΠΑΤΙΤΙΔΕΣ Β & C

Προκαλούνται από ιούς, οι οποίοι είναι δυνατόν μετά από μία οξεία φάση να παραμείνουν στον οργανισμό. Η πάθηση μπορεί να γίνει χρόνια και να αποδειχθεί ιδιαίτερα επικίνδυνη, αφού προκαλεί σοβαρές βλάβες στο ήπαρ (κίρρωση, καρκίνος) που μπορεί να οδηγήσουν ακόμα και στον θάνατο.

Η οξεία φάση πολλές φορές είναι χωρίς συμπτώματα, με αποτέλεσμα ο ασθενής να μην έχει καταλάβει ότι νόσησε, οπότε και να μην έχει λάβει μέτρα για την πρόληψη της μετάδοσης της.  Μεταξύ των συμπτωμάτων περιλαμβάνονται: το αίσθημα κόπωσης, ο πονοκέφαλος, ο ήπιος πυρετός, αρθραλγίες, μυαλγίες και ανορεξία. Η μετάδοση γίνεται με τη σεξουαλική επαφή (κολπική, πρωκτική, στοματική), με την χρήση μολυσμένων βελόνων, από τυχαία τρυπήματα με μολυσμένα εργαλεία σε άτομα απασχολούμενα στον χώρο της υγείας. Η ηπατίτιδα Β είναι πολύ πιο μολυσματική από την ηπατίτιδα C. Για την ηπατίτιδα Β όμως υπάρχει διαθέσιμο εμβόλιο, το οποίο δεν υπάρχει για την ηπατίτιδα C.

Η διάγνωση γίνεται με ειδικές εξετάσεις αίματος ενώ η χρήση προφυλακτικού και σε αυτή την περίπτωση προσφέρει σημαντική προστασία από την μετάδοση μέσω της σεξουαλικής επαφής.

ΕΡΠΗΣ ΤΩΝ ΓΕΝΝΗΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ

Προκαλείται από τον ιό του έρπητα, ο οποίος εμφανίζει δύο τύπους:

• Τον τύπο 1 που συνδέεται με απλές φλεγμονές
• Τον τύπο 2 που προκαλεί τη λοίμωξη των γεννητικών οργάνων

Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως 10 ημέρες από τη μετάδοση και περιλαμβάνουν επώδυνο εξάνθημα με φυσαλίδες στα γεννητικά όργανα, στον πρωκτό, στους γλουτούς, επώδυνη ούρηση, διόγκωση των λεμφαδένων, πυρετό, πονοκέφαλο κ.α. Εκτός από την πρώτη εμφάνιση είναι αρκετά συχνές και οι υποτροπές της νόσου. Η λοίμωξη είναι αρκετά επικίνδυνη κατά τη διάρκεια της κύησης γιατί μπορεί να προκαλέσει διαταραχές της ανάπτυξης του εμβρύου και αποβολές.

Ο ιός του έρπητα είναι αρκετά μεταδοτικός και παραμένει στον οργανισμό για όλη τη διάρκεια της ζωής. Η μετάδοση, που γίνεται είτε με τη σεξουαλική επαφή είτε ακόμη και με το απλό άγγιγμα, είναι ευκολότερη όταν υπάρχουν οι πληγές αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να γίνει και σε περιόδους που δεν υπάρχουν.

Μόνιμη θεραπεία δεν υπάρχει, παρά μονάχα αγωγές για τη μείωση των συμπτωμάτων και τον περιορισμό των υποτροπών. Τα προφυλακτικά δεν προσφέρουν απόλυτη προστασία και οι σύντροφοι πρέπει να απέχουν από τη σεξουαλική επαφή όταν η νόσος είναι ενεργή .

ΟΞΥΤΕΝΗ ΚΟΝΔΥΛΩΜΑΤΑ  

Προκαλούνται από μία κατηγορία ιών που ονομάζονται HUMAN PAPILLOMA VIRUS (HPV), γνωστοί ως ιοί ανθρωπίνων θηλωμάτων ή κονδυλωμάτων. Το κύριο σύμπτωμα της νόσου είναι η εμφάνιση χαρακτηριστικών διογκώσεων στα γεννητικά όργανα, την ουρήθρα ή τον πρωκτό και η μετάδοση γίνεται με τη σεξουαλική επαφή. Τα εξογκώματα αυτά έχουν χαρακτηριστική εμφάνιση, συχνά προκαλούν φαγούρα και παρουσιάζονται συνήθως 2-4 εβδομάδες μετά από την μετάδοση. Η συγκεκριμένη νόσος χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή κυρίως από τις γυναίκες καθώς ορισμένοι από αυτούς τους ιούς συνδέονται με την ανάπτυξη καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.

Η διάγνωση γίνεται με εξέταση δείγματος από τη βλάβη ενώ η θεραπεία περιλαμβάνει τοπικές φαρμακευτικές αγωγές (ποδοφυλλίνη), χειρουργικές τεχνικές (κλασσικές και λέιζερ), κρυοπηξία κ.α.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Το προφυλακτικό προσφέρει μερική προφύλαξη γιατί η μετάδοση είναι δυνατή και από περιοχές που δεν καλύπτονται από αυτό.

ΓΟΝΟΡΡΟΙΑ (ΒΛΕΝΟΡΡΟΙΑ)

Μια αρκετά κοινή νόσος, η οποία μπορεί να προκαλέσει αρκετά προβλήματα τόσο στους άνδρες, όσο και τις γυναίκες (στειρότητα, γέννηση νεκρού βρέφους). Οφείλεται σε έναν μικροοργανισμό που ονομάζεται γονόκοκκος και η μετάδοσή του γίνεται με τη σεξουαλική επαφή (κολπική, πρωκτική, στοματική).

Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως μετά από 1-14 ημέρες ενώ η πιθανότητα μετάδοσης με μία μόνο επαφή είναι 17% . Στους άνδρες συνήθως παρατηρούμε έκκριμα από την ουρήθρα καθώς και επώδυνη ούρηση ενώ στις γυναίκες συχνουρία, πόνο κατά την ούρηση και τη σεξουαλική επαφή, διαταραχές της εμμήνου ρύσεως και κολπικές εκκρίσεις.

Η διάγνωση γίνεται με εξέταση του εκκρίματος που υπάρχει στην ουρήθρα και τον κόλπο, ενώ η θεραπεία γίνεται με την χρήση αντιβιοτικών και στους δύο ερωτικούς συντρόφους.

ΧΛΑΜΥΔΙΑ

Η μετάδοση γίνεται συνήθως κατά τη σεξουαλική επαφή και την κύηση ενώ τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως 1-3 εβδομάδες μετά. Ένα μεγάλο ποσοστό, κυρίως γυναικών, δεν εμφανίζουν συμπτώματα και αντιλαμβάνονται την πάθηση λόγω της εμφάνισής της στον σύντροφό τους. Είναι δυνατόν να παρουσιαστούν: έκκριμα από τον κόλπο και την ουρήθρα, επώδυνη ούρηση, συχνουρία, δυσπαρευνία, κοιλιακό άλγος, ναυτία, ήπιος πυρετός.

Η λοίμωξη αυτή θέλει αρκετή προσοχή γιατί μπορεί να προκαλέσει προβλήματα γονιμότητας, τόσο στους άνδρες όσος και τις γυναίκες. Συγκεκριμένα στους άνδρες μπορεί να προκληθεί φλεγμονή στους όρχεις και την επιδιδυμίδα, ενώ στις γυναίκες σοβαρές φλεγμονές των έσω γεννητικών οργάνων με αποτέλεσμα την εμφάνιση διαταραχών της γονιμότητας.

Τα αντιβιοτικά αποτελούν μια αποτελεσματική αγωγή που πρέπει να εφαρμόζεται και στους δύο ερωτικούς συντρόφους.

ΣΥΦΙΛΗ

Η συχνότητα του νοσήματος αυτού έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια λόγω της χρήσης των αντιβιοτικών. Δεν παύει όμως να αποτελεί μια σοβαρή ασθένεια, η οποία, αν δεν εντοπισθεί και θεραπευθεί έγκαιρα και σωστά, μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για την υγεία του ατόμου.

Προκαλείται από έναν μικροοργανισμό που ονομάζεται σπειροχαίτη και η νόσος στην πορεία της εμφανίζει στάδια.

• Στο πρώτο στάδιο εμφανίζονται ανοικτές ανώδυνες πληγές στο πέος του άνδρα, είτε στα χείλη του αιδοίου, τον κόλπο και τον τράχηλο της μήτρας της γυναίκας, περίπου 3 εβδομάδες μετά από τη σεξουαλική επαφή. Οι πληγές αυτές κλείνουν σε 3-4 εβδομάδες.
• Το δεύτερο στάδιο, το οποίο εμφανίζεται 1-3 μήνες μετά, περιλαμβάνει εξανθήματα στα πέλματα και τις παλάμες, ελαφρύ πυρετό, πονόλαιμο, απώλεια βάρους, πονοκεφάλους και μυαλγίες. Το στάδιο αυτό μπορεί να διαρκέσει περίπου 2 χρόνια.
• Στο τελικό στάδιο που αφορά όσους δεν κάνουν θεραπεία, εμφανίζονται σοβαρές βλάβες στην καρδιά και τον εγκέφαλο, και μπορεί να αποβεί μοιραίο για τη ζωή ενός ασθενούς.

Η μετάδοση γίνεται κατά τη σεξουαλική επαφή και κατά τη διάρκεια της κύησης, από τη μητέρα στο έμβρυο. Η νόσος είναι ιδιαίτερα μεταδοτική κατά το πρώτο στάδιο από το υγρό που τρέχει από τις ανοικτές πληγές.

Η διάγνωση γίνεται έπειτα από εξέταση του υγρού από τις πληγές και εξετάσεις αίματος ενώ για τη θεραπεία απαιτείται η λήψη αντιβιοτικών. Μεγάλη σημασία εκτός από την πρόληψη έχει και η έγκαιρη διάγνωση καθώς οι βλάβες του τελικού σταδίου της νόσου είναι μη αναστρέψιμες.

ΤΡΙΧΟΜΟΝΑΔΕΣ

Είναι μια πολύ διαδεδομένη λοίμωξη που προκαλεί συνήθως συμπτώματα σε γυναίκες (δύσοσμα κολπικά υγρά, κνησμό στον κόλπο, επώδυνη ούρηση) τα οποία εμφανίζονται μέσα σε 1 μήνα από τη μόλυνση.

Η μετάδοση γίνεται μέσω της κολπικής σεξουαλικής επαφής.

Για τη διάγνωση απαιτείται η εξέταση των κολπικών υγρών ενώ η θεραπεία επιτυγχάνεται με τη χορήγηση αντιβιοτικής αγωγής και στους δύο ερωτικούς συντρόφους.

ΦΘΕΙΡΙΑΣΗ ΤΟΥ ΕΦΗΒΑΙΟΥ (ΨΕΙΡΕΣ ΣΤΑ ΓΕΝΝΗΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ)

Αποτελεί μια πολύ κοινή πάθηση, η οποία μεταδίδεται εύκολα, τόσο από τη σεξουαλική επαφή, όσο και από την επαφή με μολυσμένα ρούχα, σκεπάσματα και τουαλέτες. Τα συμπτώματα εμφανίζονται περίπου 5 ημέρες μετά τη μόλυνση και περιλαμβάνουν κνησμό στα γεννητικά όργανα, ελαφρύ πυρετό και αίσθημα κόπωσης.

Η διάγνωση είναι εύκολη γιατί οι ψείρες είναι συνήθως ορατές με γυμνό μάτι. Η θεραπεία επιτυγχάνεται με ειδικά φάρμακα και πρέπει να ακολουθείται από όλους, όσοι ζουν στον ίδιο χώρο και πιθανόν να έχουν προσβληθεί ενώ είναι απαραίτητος ο καλός καθαρισμός όλου του ρουχισμού.

ΜΑΛΑΚΟ ΕΛΚΟΣ ΤΩΝ ΓΕΝΝΗΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ

Προκαλείται από μικρόβιο και τα συμπτώματα που εμφανίζονται 1 εβδομάδα μετά από την μετάδοση, περιλαμβάνουν ανοικτή πληγή στα γεννητικά όργανα, η οποία μπορεί να είναι επώδυνη, πόνο στην ούρηση και πολλά κολπικά υγρά στις γυναίκες. Η μετάδοση γίνεται με τη σεξουαλική επαφή και η διάγνωση με την εξέταση του εκκρίματος από την πληγή. Τα αντιβιοτικά προσφέρουν μια πολύ καλή θεραπεία.

ΜΟΛΥΣΜΑΤΙΚΗ ΤΕΡΜΙΝΘΟΣ

Προκαλείται από έναν ιό που μεταδίδεται με σεξουαλική επαφή (κολπική, πρωκτική, στοματική) αλλά και με κοινή επαφή.

Αναγνωρίζεται από μικρά εξογκώματα στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, που εμφανίζονται 1-3 μήνες μετά από την επαφή.

Η διάγνωση γίνεται με εξέταση δείγματος από την περιοχή ενώ η θεραπεία μπορεί να γίνει με τοπική χρήση φαρμακευτικών ουσιών, με κρυοπηξία και καυτηριασμό.

Μεταξύ των πιο κοινών σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων περιλαμβάνονται επίσης το μυκόπλασμα, η βακτηριακή κολπίτιδα, η μονιλίαση (μυκητίαση γεννητικών οργάνων).